Events
Blog
Pay piyasası, Forex Piyasası için önemli bir göstergedir. Teknolojide yaşanan gelişmeler yatırımcılara kendi ülkeleri haricindeki piyasalarda da kolayca yatırım yapma imkânı sağlamıştır. Bu durum pay piyasası ile ülke para birimi arasında şu şekilde bir ilişki medya getirmiştir; Eğer bir ülke pay piyasası yükselmekteyse bu durum ilgili ülke para birimine yatırımı arttırır, eğer düşmekte olan bir pay piyasası varsa ilgili ülke para birimine yatırım azalacaktır .
Forex piyasasında işlem gören dövizlerdeki değişim ile varlık piyasaları özellikle de pay piyasaları arasında önemli bir korelasyon vardır. Yatırımcılar bir ülkenin yatırım için iyi bir yer olduğuna karar verirlerse, bu ülkenin pay veya varlık piyasası diğer ülke para birimlerinin piyasaya girmesiyle yükselecektir ve böylece ilgili ülke para birimi güçlü kalmaya devam edecektir.
Forex Piyasası para birimlerinin dünya genelindeki alıcı ve satıcılarından meydana gelen ve bütün alış-verişin tezgahüstü (OTC) olarak gerçekleştirildiği bir piyasayken, pay piyasaları organize piyasalardır. Forex piyasasında işlemlerin tezgahüstü olarak gerçekleştirilmesi merkezi takasın olmamasını ve emirlerin eşleştiği bir takas merkezinin bulunmamasını ifade eder. Pay piyasası işlemleri Londra Borsası, Borsa İstanbul gibi organize piyasalarda gerçekleşir .
Forex Piyasasında yatırımcılar karşı taraf riskine maruz kalabilirken pay piyasalarında ise böyle bir durum söz konusu değildir. Forex piyasasında merkezi takasın olmaması ve emirlerin eşleştiği bir takas merkezinin bulunmaması nedeniyle piyasada değişim garantisi yoktur. Karşı taraf riskine maruz kalan yatırımcılar kendilerini bir işlemden elde ettikleri kârı hak etmelerine rağmen alamadıkları bir pazarlığın içerisinde bulabilirler. Bu durum nadir olarak görülse de yatırımcılar tarafından işlem platformu seçiminde göz önüne alınması gereken bir husustur .
Forex Piyasası işlemlerinde bir para birimi diğer para birimine göre fiyatlanırken, pay piyasasında payın fiyatı genellikle dolara veya yerli ülke parasına göre fiyatlanır. Dolayısıyla pay piyasasında elma ile portakal kıyaslanmaya çalışılırken, forex piyasasında elma ile elma kıyaslanmaktadır .
Forex piyasasındaki para birimi alım satım işlemleriyle pay piyasasındaki pay alım satımı işlemleri arasındaki temel fark; forex piyasasında her zaman iki enstrümanla işlem gerçekleştirilirken pay piyasasında her zaman tek bir enstrümanla işlem gerçekleştirilir.
Forex Piyasası her zaman açıktır. 24 saat hizmet veren bazı süpermarketler gibi, Forex Piyasası da para birimlerinin günün 24 saati ve haftanın 5 günü açık olan “süpermarketi”dir. Bu sayede yatırımcılar hem Amerika hem Asya hem de Avrupa piyasalarında işlem gerçekleştirebilirler. Bu da onlara işlem yaparken esneklik kazandırarak, gelişmelere karşı reaksiyonlarını kolaylaştırır.
Pay piyasalarında belli saatler arasında işlem gerçekleştirilir. Tatil günleri hariç pazartesiden cumaya sınırlı işlem saatleri söz konusudur (09:45 - 12:30 / 14:15 - 17:30 gibi). Pay piyasasının gün içerisindeki açılış ve kapanış saatleri sabittir .
Forex Piyasasındaki günlük işlem hacmi 3 ila 6 trilyon dolar arasında değişmektedir. Bu rakamın büyük bir kısmı, bankalar arası piyasalarda gerçekleşirken, bireysel (perakende) yatırımcıların payı daha azdır. İşlem hacminin fazlalığı dolayısıyla Forex piyasası, pay piyasasından çok daha derin ve likit bir piyasadır. NYSE (New York Stock Exchange), Nasdaq OMX, Londra Borsası gibi dünyanın en büyük borsalarının toplam işlem hacmi Forex piyasası işlem hacminin çok altındadır .
Forex piyasası yatırımcılarının büyük ekonomilerin para birimlerine ilişkin-USD, GBP, EUR, CHF, JPY, CAD, AUD- likidite kaygıları yoktur. Bu yüksek likidite durumu bir tarafı Amerikan Doları (USD) olan işlemlerde kendini daha çok gösterir ki forex işlemlerinin %80’inin bir tarafında Amerikan Doları (USD) mutlaka yer alır .
Forex piyasasında işlem gören paritelerin likiditesi örneğin; EUR/USD temel paritesinin likiditesi pay, tahvil ve futures sözleşmeleri gibi diğer tüm finansal enstrümanlardan çok daha fazladır. Aşağıdaki tablo, forex piyasasında işlem gören paritelerin likiditesine ilişkin bilgi vermektedir.
Pariteler bu verilere bağlı olarak hareket etmektedir. Bu verilerin açıklanacağı saatler önceden belli olmakta ve yatırımcı beklentiye göre hareket etmektedir. Bu nedenle Forex Piyasasında analistler çalışmalarını piyasa üzerine yoğunlaştırırlar ve alım satım söylentilerinden daha az etkilenirler . Pay piyasası ise diğer şirketlerin alım satım söylentileri dolayısıyla spekülasyona daha elverişlidir .
Özellikle küçük paylar ciddi alım ya da satımlardan etkilenmekte ve piyasanın gidişinin tersine hareket etmektedirler.Forex Piyasaları tam rekabet piyasalarına oldukça yakın piyasalardır. Alıcı ve satıcı sayısının çokluğu, piyasaya giriş ve çıkış serbestîsi, dövizin homojen bir varlık oluşu, piyasanın bilgisel etkinliği gibi nedenler piyasayı tam rekabet koşullarına yaklaştırmaktadır. Pay piyasaları ise alıcı ve satıcı sayısının çok olmaması, piyasaya giriş ve çıkışlarda belirli kısıtlamaların olması, piyasada asimetrik bilginin var olabilmesi ve spekülasyon dolayısıyla fiyatların etkilenebilmesi gibi nedenlerle tam rekabet piyasalarından uzak piyasalardır.
Forex piyasasında para birimlerinin değişim fiyatları oldukça hassastır ve ülkelerin ve bölgelerin değişen ekonomik koşullarına, faiz oranlarına ve politik olaylara hızla tepki verir. Bazen merkez bankaları döviz piyasalarına kendi ülke para birimlerinin çok fazla veya az değerlendiğini düşündüklerinde müdahale ederler.
Tüm bu faktörler para birimlerindeki volatiliteyi arttırır. Bu volatilite spekülasyon amaçlı işlem gerçekleştiren ve para birimlerinin fiyatlarını doğru tahmin eden yatırımcıların arzu ettiği bir durumdur. Belli başlı döviz çiftlerindeki hareketler doğal olarak volatildir (oynaktır) ancak çoğu temel para birimi genellikle günlük %1’den daha az hareket etmektedir.
Temel para birimlerindeki bu %1’lik hareket günlük olarak %5-10 arasında değişebilen aktif bir pay senedine göre oldukça az bir volatilite (oynaklık) demektir . Aşağıdaki şekil bazı para birimlerinin günlük ortalama volatilitesini (oynaklığını) göstermektedir. Şekilde görüldüğü üzere bazı para birimleri günde kolayca en az 130 pips hareket edebilirken, bazıları günde yalnıza 70 pips’in altında hareket etmektedirler.
Forex Piyasasında aracılar yoktur. Pay piyasasındaki bir problem yatırımcı ile piyasa arasında aracının gerekli olmasıdır. Forex piyasasında uygun olduğunu umduğu veya düşündüğü zamanda alım satım yapan fiziksel aracılar yoktur. Aracının olmaması yatırımcının daha yüksek kârı daha düşük maliyetle temin etmesini sağlar.
Forex Piyasasında normal piyasa koşullarında alım satım emirleri hemen gerçekleşir. Yani, yatırımcının emri girdiği fiyatla işleminin gerçekleştiği fiyat aynıdır. Piyasanın oynak olması durumunda ise çok nadiren e mrin girildiği fiyatla emrin gerçekleştiği fiyat farklı olabilir.
Pay piyasalarında ise işlem hacmi Forex piyasasına göre düşük olduğundan işlemlerin gerçekleşmesi için alıcı ve satıcının olması gerekmekte ve bu da işleme girmek için zaman geçmesine sebep olabilmektedir .
Forex Piyasasında açığa satışlarda herhangi bir kısıtlama yoktur. Pay piyasalarından farklı olarak forex piyasasında açığa satış pozisyonu açılmasında herhangi bir kısıtlama yoktur. Forex piyasasında yatırımcı piyasanın yükselmesine (Boğa Piyasası) veya düşmesine (Ayı Piyasası) aldırış etmeden satış yapabilmektedir.
Yatırımcı eğer piyasanın düşeceğine inanıyorsa elinde alış olmadan da satış yaparak düşen piyasalardan da kazanç elde edebilmektedir. Pay Piyasasında yatırımcı satış yapmak için beklemek ve pay değerinin düştüğünü görmek durumundadır. Bu da pay yatırımcısı için yorucu ve zaman alıcıdır .
Forex Piyasasında işlem gören 4 temel parite söz konusuyken, pay piyasasında işlem gören binlerce pay vardır. Dolayısıyla forex piyasasındaki bu 6 temel paritenin analizi, borsadaki binlerce payın analizine kıyasla çok daha kolaydır.
Yatırımcılar pay piyasalarında pay, future piyasalarında kontrat alıp satarlar. Forex piyasalarında ise yatırımcılar “lot” alıp satarlar. Forex piyasasında işlem birimi olarak lot kullanılır .
Forex Piyasası işlemleri yatırım enstrümanlarının göreceli/kıyaslamalı değerleri kullanılarak gerçekleştirilirken pay piyasasında işlemler payların mutlak değerleri üzerinden gerçekleştirilir.
Forex Piyasasında baz dövizin karşıt döviz cinsinden değeri işlem görür. Örneğin; USD’nin baz döviz ve CHF’nin karşıt döviz olduğu kotasyonda USD/CHF = 1,6215 ise, 1 USD alabilmek için 1,6215 CHF’nin verilmesi gerekmektedir. Yani 1 ABD Dolar’ı 1,6215 İsviçre Frangı değerindedir.
Forex Piyasası Pay Piyasasına kıyasla çok daha yüksek kaldıraçla işlem yapılmasına olanak vermektedir. Ülkelerin yasal mevzuatlarına göre değişiklik göstermekle beraber forex piyasası 1:400/1:500 kaldıraç oranıyla işleme imkân tanımaktadır.
Yani teminat tutarının 400/500 katı kadar bir tutarla bile piyasada işlem yapılabilmektedir. Pay piyasasında uygulanan kaldıraç oranları ise bu oranların çok altındadır. Örneğin; ABD’de pay işlemlerinde gün içinde izin verilen kaldıraç üst sınırı 1:4’tür .
Forex Piyasasında kaldıraçlı işlem gerçekleştirilirken aracı kuruluşa faiz ödeme yükümlülüğü yoktur. Aracı kuruluş tarafından faizsiz olarak kaldıraçtan yararlandırılır. Pay piyasasında ise kaldıraçlı işlem gerçekleştiren yatırımcılar önce aracı kurumlarından pay ödünç almak durumundadırlar ve bu borçlarına karşılık faiz öderler.
Forex Piyasasında Pay Piyasasından farklı olarak teminat çağrısı (margin call) kullanılan platformca otomatik olarak yapılmaktadır. Pay piyasasında ise aracı kuruluş teminat çağrısını (margin call) fiziksel bir uyarıyla kendisi gerçekleştirir. Forex piyasasında yatırımcının pozisyonunun açık kalabilmesi için gerekli olan sermayenin yetersiz hale gelmesi durumunda işlem platformu otomatik olarak tüm açık pozisyonları kapatarak yatırımcının tüm zararlarını realize eder .
Forex Piyasasında piyasanın büyüklüğü dolayısıyla işlem hacmi bilgisi elde edilemezken, pay piyasasındaki işlem hacimleri bilinmektedir. Bu durum forex piyasası yatırımcıları için dezavantajdır, çünkü hacim bilgisi piyasanın nerede pozisyon aldığı veya alacağı bilgisini verir. Yine hacim bilgisinin eksikliği yatırımcıların piyasadan doğru zamanda çıkış yapma stratejilerini olumsuz etkiler .
Forex piyasasında işlem gören dövizlerdeki değişim ile varlık piyasaları özellikle de pay piyasaları arasında önemli bir korelasyon vardır. Yatırımcılar bir ülkenin yatırım için iyi bir yer olduğuna karar verirlerse, bu ülkenin pay veya varlık piyasası diğer ülke para birimlerinin piyasaya girmesiyle yükselecektir ve böylece ilgili ülke para birimi güçlü kalmaya devam edecektir.
Forex Piyasası para birimlerinin dünya genelindeki alıcı ve satıcılarından meydana gelen ve bütün alış-verişin tezgahüstü (OTC) olarak gerçekleştirildiği bir piyasayken, pay piyasaları organize piyasalardır. Forex piyasasında işlemlerin tezgahüstü olarak gerçekleştirilmesi merkezi takasın olmamasını ve emirlerin eşleştiği bir takas merkezinin bulunmamasını ifade eder. Pay piyasası işlemleri Londra Borsası, Borsa İstanbul gibi organize piyasalarda gerçekleşir .
Forex Piyasasında yatırımcılar karşı taraf riskine maruz kalabilirken pay piyasalarında ise böyle bir durum söz konusu değildir. Forex piyasasında merkezi takasın olmaması ve emirlerin eşleştiği bir takas merkezinin bulunmaması nedeniyle piyasada değişim garantisi yoktur. Karşı taraf riskine maruz kalan yatırımcılar kendilerini bir işlemden elde ettikleri kârı hak etmelerine rağmen alamadıkları bir pazarlığın içerisinde bulabilirler. Bu durum nadir olarak görülse de yatırımcılar tarafından işlem platformu seçiminde göz önüne alınması gereken bir husustur .
Forex Piyasası işlemlerinde bir para birimi diğer para birimine göre fiyatlanırken, pay piyasasında payın fiyatı genellikle dolara veya yerli ülke parasına göre fiyatlanır. Dolayısıyla pay piyasasında elma ile portakal kıyaslanmaya çalışılırken, forex piyasasında elma ile elma kıyaslanmaktadır .
Forex piyasasındaki para birimi alım satım işlemleriyle pay piyasasındaki pay alım satımı işlemleri arasındaki temel fark; forex piyasasında her zaman iki enstrümanla işlem gerçekleştirilirken pay piyasasında her zaman tek bir enstrümanla işlem gerçekleştirilir.
Forex Piyasası her zaman açıktır. 24 saat hizmet veren bazı süpermarketler gibi, Forex Piyasası da para birimlerinin günün 24 saati ve haftanın 5 günü açık olan “süpermarketi”dir. Bu sayede yatırımcılar hem Amerika hem Asya hem de Avrupa piyasalarında işlem gerçekleştirebilirler. Bu da onlara işlem yaparken esneklik kazandırarak, gelişmelere karşı reaksiyonlarını kolaylaştırır.
Pay piyasalarında belli saatler arasında işlem gerçekleştirilir. Tatil günleri hariç pazartesiden cumaya sınırlı işlem saatleri söz konusudur (09:45 - 12:30 / 14:15 - 17:30 gibi). Pay piyasasının gün içerisindeki açılış ve kapanış saatleri sabittir .
Forex Piyasasındaki günlük işlem hacmi 3 ila 6 trilyon dolar arasında değişmektedir. Bu rakamın büyük bir kısmı, bankalar arası piyasalarda gerçekleşirken, bireysel (perakende) yatırımcıların payı daha azdır. İşlem hacminin fazlalığı dolayısıyla Forex piyasası, pay piyasasından çok daha derin ve likit bir piyasadır. NYSE (New York Stock Exchange), Nasdaq OMX, Londra Borsası gibi dünyanın en büyük borsalarının toplam işlem hacmi Forex piyasası işlem hacminin çok altındadır .
Forex piyasası yatırımcılarının büyük ekonomilerin para birimlerine ilişkin-USD, GBP, EUR, CHF, JPY, CAD, AUD- likidite kaygıları yoktur. Bu yüksek likidite durumu bir tarafı Amerikan Doları (USD) olan işlemlerde kendini daha çok gösterir ki forex işlemlerinin %80’inin bir tarafında Amerikan Doları (USD) mutlaka yer alır .
Forex piyasasında işlem gören paritelerin likiditesi örneğin; EUR/USD temel paritesinin likiditesi pay, tahvil ve futures sözleşmeleri gibi diğer tüm finansal enstrümanlardan çok daha fazladır. Aşağıdaki tablo, forex piyasasında işlem gören paritelerin likiditesine ilişkin bilgi vermektedir.
- Forex Piyasasında İşlem Gören Temel Para Birimlerinin Likiditesi (:
- [You must be registered and logged in to see this image.]
Pariteler bu verilere bağlı olarak hareket etmektedir. Bu verilerin açıklanacağı saatler önceden belli olmakta ve yatırımcı beklentiye göre hareket etmektedir. Bu nedenle Forex Piyasasında analistler çalışmalarını piyasa üzerine yoğunlaştırırlar ve alım satım söylentilerinden daha az etkilenirler . Pay piyasası ise diğer şirketlerin alım satım söylentileri dolayısıyla spekülasyona daha elverişlidir .
Özellikle küçük paylar ciddi alım ya da satımlardan etkilenmekte ve piyasanın gidişinin tersine hareket etmektedirler.Forex Piyasaları tam rekabet piyasalarına oldukça yakın piyasalardır. Alıcı ve satıcı sayısının çokluğu, piyasaya giriş ve çıkış serbestîsi, dövizin homojen bir varlık oluşu, piyasanın bilgisel etkinliği gibi nedenler piyasayı tam rekabet koşullarına yaklaştırmaktadır. Pay piyasaları ise alıcı ve satıcı sayısının çok olmaması, piyasaya giriş ve çıkışlarda belirli kısıtlamaların olması, piyasada asimetrik bilginin var olabilmesi ve spekülasyon dolayısıyla fiyatların etkilenebilmesi gibi nedenlerle tam rekabet piyasalarından uzak piyasalardır.
Forex piyasasında para birimlerinin değişim fiyatları oldukça hassastır ve ülkelerin ve bölgelerin değişen ekonomik koşullarına, faiz oranlarına ve politik olaylara hızla tepki verir. Bazen merkez bankaları döviz piyasalarına kendi ülke para birimlerinin çok fazla veya az değerlendiğini düşündüklerinde müdahale ederler.
Tüm bu faktörler para birimlerindeki volatiliteyi arttırır. Bu volatilite spekülasyon amaçlı işlem gerçekleştiren ve para birimlerinin fiyatlarını doğru tahmin eden yatırımcıların arzu ettiği bir durumdur. Belli başlı döviz çiftlerindeki hareketler doğal olarak volatildir (oynaktır) ancak çoğu temel para birimi genellikle günlük %1’den daha az hareket etmektedir.
Temel para birimlerindeki bu %1’lik hareket günlük olarak %5-10 arasında değişebilen aktif bir pay senedine göre oldukça az bir volatilite (oynaklık) demektir . Aşağıdaki şekil bazı para birimlerinin günlük ortalama volatilitesini (oynaklığını) göstermektedir. Şekilde görüldüğü üzere bazı para birimleri günde kolayca en az 130 pips hareket edebilirken, bazıları günde yalnıza 70 pips’in altında hareket etmektedirler.
- Bazı Para Birimlerinin Karşılaştırmalı Volatilitesi:
- [You must be registered and logged in to see this image.]
Forex Piyasasında aracılar yoktur. Pay piyasasındaki bir problem yatırımcı ile piyasa arasında aracının gerekli olmasıdır. Forex piyasasında uygun olduğunu umduğu veya düşündüğü zamanda alım satım yapan fiziksel aracılar yoktur. Aracının olmaması yatırımcının daha yüksek kârı daha düşük maliyetle temin etmesini sağlar.
Forex Piyasasında normal piyasa koşullarında alım satım emirleri hemen gerçekleşir. Yani, yatırımcının emri girdiği fiyatla işleminin gerçekleştiği fiyat aynıdır. Piyasanın oynak olması durumunda ise çok nadiren e mrin girildiği fiyatla emrin gerçekleştiği fiyat farklı olabilir.
Pay piyasalarında ise işlem hacmi Forex piyasasına göre düşük olduğundan işlemlerin gerçekleşmesi için alıcı ve satıcının olması gerekmekte ve bu da işleme girmek için zaman geçmesine sebep olabilmektedir .
Forex Piyasasında açığa satışlarda herhangi bir kısıtlama yoktur. Pay piyasalarından farklı olarak forex piyasasında açığa satış pozisyonu açılmasında herhangi bir kısıtlama yoktur. Forex piyasasında yatırımcı piyasanın yükselmesine (Boğa Piyasası) veya düşmesine (Ayı Piyasası) aldırış etmeden satış yapabilmektedir.
Yatırımcı eğer piyasanın düşeceğine inanıyorsa elinde alış olmadan da satış yaparak düşen piyasalardan da kazanç elde edebilmektedir. Pay Piyasasında yatırımcı satış yapmak için beklemek ve pay değerinin düştüğünü görmek durumundadır. Bu da pay yatırımcısı için yorucu ve zaman alıcıdır .
Forex Piyasasında işlem gören 4 temel parite söz konusuyken, pay piyasasında işlem gören binlerce pay vardır. Dolayısıyla forex piyasasındaki bu 6 temel paritenin analizi, borsadaki binlerce payın analizine kıyasla çok daha kolaydır.
Yatırımcılar pay piyasalarında pay, future piyasalarında kontrat alıp satarlar. Forex piyasalarında ise yatırımcılar “lot” alıp satarlar. Forex piyasasında işlem birimi olarak lot kullanılır .
Forex Piyasası işlemleri yatırım enstrümanlarının göreceli/kıyaslamalı değerleri kullanılarak gerçekleştirilirken pay piyasasında işlemler payların mutlak değerleri üzerinden gerçekleştirilir.
Forex Piyasasında baz dövizin karşıt döviz cinsinden değeri işlem görür. Örneğin; USD’nin baz döviz ve CHF’nin karşıt döviz olduğu kotasyonda USD/CHF = 1,6215 ise, 1 USD alabilmek için 1,6215 CHF’nin verilmesi gerekmektedir. Yani 1 ABD Dolar’ı 1,6215 İsviçre Frangı değerindedir.
Forex Piyasası Pay Piyasasına kıyasla çok daha yüksek kaldıraçla işlem yapılmasına olanak vermektedir. Ülkelerin yasal mevzuatlarına göre değişiklik göstermekle beraber forex piyasası 1:400/1:500 kaldıraç oranıyla işleme imkân tanımaktadır.
Yani teminat tutarının 400/500 katı kadar bir tutarla bile piyasada işlem yapılabilmektedir. Pay piyasasında uygulanan kaldıraç oranları ise bu oranların çok altındadır. Örneğin; ABD’de pay işlemlerinde gün içinde izin verilen kaldıraç üst sınırı 1:4’tür .
Forex Piyasasında kaldıraçlı işlem gerçekleştirilirken aracı kuruluşa faiz ödeme yükümlülüğü yoktur. Aracı kuruluş tarafından faizsiz olarak kaldıraçtan yararlandırılır. Pay piyasasında ise kaldıraçlı işlem gerçekleştiren yatırımcılar önce aracı kurumlarından pay ödünç almak durumundadırlar ve bu borçlarına karşılık faiz öderler.
Forex Piyasasında Pay Piyasasından farklı olarak teminat çağrısı (margin call) kullanılan platformca otomatik olarak yapılmaktadır. Pay piyasasında ise aracı kuruluş teminat çağrısını (margin call) fiziksel bir uyarıyla kendisi gerçekleştirir. Forex piyasasında yatırımcının pozisyonunun açık kalabilmesi için gerekli olan sermayenin yetersiz hale gelmesi durumunda işlem platformu otomatik olarak tüm açık pozisyonları kapatarak yatırımcının tüm zararlarını realize eder .
Forex Piyasasında piyasanın büyüklüğü dolayısıyla işlem hacmi bilgisi elde edilemezken, pay piyasasındaki işlem hacimleri bilinmektedir. Bu durum forex piyasası yatırımcıları için dezavantajdır, çünkü hacim bilgisi piyasanın nerede pozisyon aldığı veya alacağı bilgisini verir. Yine hacim bilgisinin eksikliği yatırımcıların piyasadan doğru zamanda çıkış yapma stratejilerini olumsuz etkiler .
